czas trwania kontroli - nieprecyzyjny przepis i sprzeczne orzecznictwo

Przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (art. 83 i nast.) określają roczne limity czasowe trwania kontroli w danym przedsiębiorstwie.

Są one uzależnione od wielkości przedsiębiorstwa i odpowiednio wynoszą: 12 dni roboczych u mikroprzedsiębiorcy, 18 dni roboczych u małego przedsiębiorcy, 24 dni robocze u średniego przedsiębiorcy i 48 dni roboczych u pozostałych przedsiębiorców.

Przepis ten brzmi: czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:

1)   w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych;

2)   w odniesieniu do małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych;

3)   w odniesieniu do średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczych;

4)   w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.

Wątpliwości interpretacyjne dotyczyły tego, czy chodzi generalnie o wszystkie kontrole w danym roku prowadzone u danego przedsiębiorcy, czy też o kontrole prowadzone przez jeden konkretny organ kontroli.

Jeden z sądów administracyjnych wydał wyrok zawierający niekorzystne dla przedsiębiorców rozstrzygnięcie.

Stwierdził on mianowicie, że „użyte przez ustawodawcę w art. 83 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej sformułowanie "wszystkich kontroli organu kontroli" należy odnosić do jednego organu kontroli, który może przeprowadzić w roku kalendarzowym jedną lub kilka kontroli, nie przekraczając łącznie czasu trwania kontroli przewidzianego dla poszczególnych kategorii przedsiębiorców.

Sąd ten stwierdził jednocześnie, że nie można podzielić poglądu, że nie ma podstaw, by do czasokresu trwania kontroli wliczać czas, gdy inspektor faktycznie nie przebywał w siedzibie przedsiębiorcy, a więc okres do czasu podjęcia faktycznych czynności kontrolnych, czy też okres wymagany na opracowanie protokołu, i że w związku z tym do czasu trwania kontroli należy wliczyć ten okres, gdy inspektor faktycznie przebywał w siedzibie przedsiębiorcy, gdy bezpośrednio przystępował do wykonywania czynności kontrolnych.

Do czasu trwania kontroli nie wlicza się czasu nieobecności kontrolowanego przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej, ale tylko wówczas, jeżeli stanowi to przeszkodę w przeprowadzeniu czynności kontrolnych (art. 80 ust. 4 u.s.d.g.).

Przekroczenie limitów czasowych przewidzianych dla roku kalendarzowego, wynikających z przepisu art. 83 u.s.d.g. nie powoduje niemożności prowadzenia kontroli jak i nie dyskwalifikuje w jakikolwiek sposób czynności dokonanych w tym postępowaniu.

Sąd argumentował, że czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli odnosić należy do kontroli tego samego organu kontroli, a nie w ogóle wszystkich organów kontroli, jakie w jednym roku kalendarzowym przeprowadzają kontrole u przedsiębiorcy. W omawianym przepisie ustawodawca użył sformułowania "czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym", wskazując na łączny czas trwania nawet kilku kontroli (liczba mnoga w sformułowaniu "czas trwania wszystkich kontroli"), ale przeprowadzonych przez jeden organ kontroli (liczba pojedyncza w sformułowaniu "organu kontroli"). W związku z tym użyte przez ustawodawcę w art. 83 ust. 1 ustawy sformułowanie "wszystkich kontroli organu kontroli " należy odnosić do jednego organu kontroli, który może przeprowadzić w roku kalendarzowym jedną lub kilka kontroli, nie przekraczając łącznie czasu trwania kontroli przewidzianego dla poszczególnych kategorii przedsiębiorców.”.

Co ciekawe, w wyroku tym Sąd stwierdza, że „do czasu trwania kontroli wlicza się wszystkie dni robocze od dnia podjęcia pierwszej czynności kontrolnej do dnia sporządzenia protokołu kontroli, niezależnie od tego czy czynności kontrolne wykonywane są w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania przez niego działalności gospodarczej, w siedzibie organu kontroli, a także dni, w których niewykonywane są żadne czynności kontrolne. Do czasu trwania kontroli co do zasady nie wlicza się tylko dni roboczych po pisemnym zawiadomieniu przedsiębiorcy o przerwaniu kontroli na czas niezbędny do przeprowadzenia badań próbki produktu lub próbki kontrolnej, jeżeli jedyną czynnością kontrolną po otrzymaniu wyniku badania próbki będzie sporządzenie protokołu kontroli. Jednak warunkiem nie wliczania czasu przerwy do czasu trwania kontroli, w którym mowa w art. 83 ust. 1 u.s.d.g. jest możliwość wykonywania przez przedsiębiorcę w czasie przerwy działalności gospodarczej oraz jego nieograniczony dostęp do prowadzonej przez siebie dokumentacji i posiadanych rzeczy z wyjątkiem zabezpieczonej w celu kontroli próbki (art. 83a ust. 1 u.s.d.g.).”.

Inny sąd administracyjny, stwierdza zaś, iż „czas kontroli to tylko ten okres, w którym kontrolujący faktycznie przebywają w przedsiębiorstwie kontrolowanym, więc z czasu trwania kontroli należy wyłączyć czynności podejmowane poza siedzibą kontrolowanego przedsiębiorcy”.