W intensywnej korespondencji Zarządu IPP z Biurem Analiz Sejmowych następuje wymiana argumentów n/t wniosku legislacyjnego Komisji Europejskiej. Prezes IPP prezentuje stanowisko IPP i wzywa polski Sejm i Senat do podjęcia uchwał o naruszeniu przez Komisję zasady pomocniczości i podjęcie działań zmierzających do wszczęcia procedury tzw. żółtej kartki.
Zasada pomocniczości
Zasadę pomocniczości określa artykuł 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Jej celem jest zapewnienie, aby decyzje były podejmowane możliwie jak najbliżej obywatela i aby dokonywane były stałe kontrole, sprawdzające, czy działanie na poziomie europejskim jest uzasadnione w świetle opcji dostępnych na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym.
Zgodnie z tą zasadą UE nie podejmuje działań (z wyjątkiem obszarów wchodzących w jej wyłączne kompetencje), o ile nie są one bardziej skuteczne niż działania podejmowane na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym. Ta zasada jest ściśle powiązana z zasadą proporcjonalności, zgodnie z którą żadne działanie UE nie może wykraczać poza zakres konieczny do osiągnięcia celów traktatów.
Do traktatu lizbońskiego załączone zostały dwa istotne protokoły:
- Protokół nr 1 w sprawie roli parlamentów narodowych zachęca do ich większego zaangażowania w działania UE i wymaga, aby dokumenty i propozycje UE były bezzwłocznie przekazywane parlamentom narodowym w celu umożliwienia im zapoznania się z ich treścią przed podjęciem decyzji przez Radę.
- Protokół nr 2 nakazuje Komisji uwzględnianie wymiaru lokalnego i regionalnego wszystkich projektów aktów ustawodawczych oraz sporządzanie szczegółowej deklaracji na temat sposobów poszanowania zasady pomocniczości. Protokół daje parlamentom narodowym możliwość zgłaszania sprzeciwu wobec propozycji w związku z naruszeniem przez nią tej zasady, w wyniku czego propozycja musi zostać poddana przeglądowi i może zostać utrzymana, zmieniona lub wycofana przez Komisję lub zablokowana przez Parlament Europejski lub Radę.
W przypadku naruszenia zasady pomocniczości Komitet Regionów lub kraje UE mogą skierować przyjęty akt bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości UE.
Mechanizm kontroli zasady pomocniczości (protokół nr 2)
W Traktacie z Lizbony (z 2009 r.) wprowadzono mechanizm kontroli zasady pomocniczości, który umożliwia parlamentom państw członkowskich UE wydawanie uzasadnionych opinii, jeśli uważają, że dany projekt aktu ustawodawczego UE nie jest zgodny z zasadą pomocniczości.
Mechanizm kontroli zasady pomocniczości ma zastosowanie w dziedzinach, w których UE dzieli kompetencje z państwami członkowskimi. Nie ma on zastosowania ani w dziedzinach należących do wyłącznych kompetencji UE (np. we wspólnej polityce handlowej), ani w odniesieniu do dokumentów niemających charakteru ustawodawczego, takich jak komunikaty czy zielone księgi.
W swoich uzasadnionych opiniach parlamenty narodowe muszą wskazać powody, dla których uważają, że dany projekt aktu ustawodawczego nie jest zgodny z zasadą pomocniczości.
Uzasadnione opinie można przesłać przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji – w terminie ośmiu tygodni od daty przekazania parlamentom projektu aktu ustawodawczego we wszystkich językach.
Postanowienia dotyczące mechanizmu kontroli zasady pomocniczości zawarto w protokole nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności załączonym do traktatów.
Praktyczne ustalenia dotyczące stosowania mechanizmu kontroli zasady pomocniczości zawarto w piśmie przewodniczącego José Manuela Barroso i wiceprzewodniczącej Margot Wallström z 1 grudnia 2009 r.
Procedury żółtej i pomarańczowej kartki – progi
Komisja odpowiada na wszystkie uzasadnione opinie otrzymane od parlamentów krajowych. Jednak formalny wpływ uzasadnionych opinii na procedurę legislacyjną zależy od tego, ile takich opinii w sprawie konkretnego wniosku zostanie przedłożonych w terminie ośmiu tygodni. W związku z tym w protokole nr 2 przewidziano różne progi (wymaganą liczbę głosów) – tzw. żółte i pomarańczowe kartki.
Do celów obliczania tych progów zgodnie z protokołem każdy parlament narodowy dysponuje dwoma głosami. W dwuizbowym krajowym systemie parlamentarnym każda z izb dysponuje jednym głosem. Ogólna liczba głosów wynosi obecnie 56 (co odpowiada podwójnej liczbie państw członkowskich).
Procedura żółtej kartki
Jeśli przedłożone uzasadnione opinie odpowiadają co najmniej jednej trzeciej głosów przyznanych parlamentom narodowym – lub jednej czwartej w przypadku projektu aktu ustawodawczego dotyczącego przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości – uruchamiana zostaje procedura żółtej kartki. Oznacza to, że Komisja podda swój projekt ponownej analizie. W efekcie tej analizy Komisja może podjąć decyzję o podtrzymaniu, zmianie lub wycofaniu projektu. Komisja musi uzasadnić swoją decyzję.
Procedura pomarańczowej kartki
Jeśli przedłożone uzasadnione opinie odpowiadają większości głosów przyznanych parlamentom narodowym, a projekt został przedłożony w ramach zwykłej procedury ustawodawczej, uruchamiana zostaje procedura pomarańczowej kartki. Oznacza to, że Komisja musi poddać wniosek ponownej analizie. W efekcie tej analizy Komisja może podjąć decyzję o podtrzymaniu, zmianie lub wycofaniu wniosku.
Jeśli Komisja postanowi podtrzymać swój wniosek, musi w uzasadnionej opinii skierowanej do Parlamentu Europejskiego i Rady przedstawić powody, dla których uważa, że wniosek ten jest zgodny z zasadą pomocniczości.
W takim przypadku, przed zakończeniem pierwszego czytania Parlament Europejski i Rada rozważają, czy wniosek jest zgodny z zasadą pomocniczości. Jeśli zwykła większość posłów do Parlamentu Europejskiego lub 55 proc. członków Rady stwierdzi, że wniosek narusza zasadę pomocniczości, nie będzie on dalej analizowany.
Dotychczas uruchomione procedury żółtej kartki
Do chwili obecnej z procedury żółtej kartki skorzystano dwukrotnie.
- W 2012 r. procedurę żółtej kartki uruchomiono w związku z wnioskiem Komisji w sprawie wykonywania prawa do podejmowania działań zbiorowych w kontekście swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług (tzw. rozporządzenie Monti II) – COM(2012) 130 final. Do projektu tego rozporządzenia przedłożono uzasadnione opinie wydane przez 12 izb parlamentów narodowych, reprezentujących łącznie 19 głosów (próg ustanowiony na mocy protokołu nr 2 wynosi 18 głosów).
Po dokładnej ocenie otrzymanych uzasadnionych opinii Komisja doszła do wniosku, że zasada pomocniczości nie została naruszona. Uwzględniając jednak wyrażone opinie i stan dyskusji toczącej się między odpowiednimi zainteresowanymi stronami, 26 września 2012 r. Komisja postanowiła wycofać wniosek. Odpowiedzi zostały przesłane do izb, które przedstawiły opinie. Decyzja o wycofaniu wniosku została opublikowana w Dzienniku Urzędowym 16 kwietnia 2013 r.
- W 2013 r. procedurę żółtej kartki uruchomiono w odniesieniu do wniosku Komisji w sprawie ustanowienia Prokuratury Europejskiej (wniosek dotyczący EPPO) – COM(2013) 534 final. Ponieważ przedłożony wniosek ustawodawczy dotyczył przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, do osiągnięcia progu procedury żółtej kartki wymaganych było łącznie 14 głosów (1/4 z 56). Przed upływem wyznaczonego terminu Komisja otrzymała uzasadnione opinie od 14 izb parlamentów narodowych, co odpowiadało liczbie 18 głosów.
Po dokładnej analizie uzasadnionych opinii Komisja przyjęła 27 listopada 2013 r. komunikat – COM(2013) 851 final – w którym stwierdziła, że jej wniosek jest zgodny z zasadą pomocniczości i zdecydowała o podtrzymaniu wniosku. Następnie Komisja wystosowała odpowiedzi do poszczególnych izb parlamentów narodowych, które przedstawiły uzasadnione opinie.
Procedura pomarańczowej kartki nie została do tej pory zastosowana.
Partnerem Merytorycznym Portalu RynekDelegowania.pl jest Kancelaria Brighton&Wood (www.BrightonWood.com) – wiodąca kancelaria obsługująca polskie firmy delegujące pracowników, pracowników tymczasowych i zleceniobiorców.
